Statenkwartier van toen: Schoevers in het Statenkwartier
door Karel Wagemans
1949: Stadhoudersplein 3-5/Cornelis de Wittlaan 17-19 (HGA).
Instituut Schoevers, dat 80 jaar lang het huizenrijtje tussen Stadhouderslaan en Adriaan Pauwstraat domineerde, verdween tegen 2005 vrijwel geruisloos uit het straatbeeld daar. Generaties secretaresses kregen er in de loop der tijd een vakkundige opleiding, waar onder meer typen en steno vast onderdeel van uitmaakten. Het begon allemaal in februari 1920 toen Adriaan Schoevers (1891-1965) met vrouw en dochtertje vanuit Amsterdam zijn intrek nam op wat toen nog het Stadhoudersplein 3 was, maar sinds 1951 de Cornelis de Wittlaan 17 is. Als leraar stenografie en machineschrijven had Schoevers in 1913 in de hoofdstad met groot succes een eigen onderwijsinstelling opgericht. “Methodiek, daar gaat het om. Zien en nadoen is in dit geval veel belangrijker dan luisteren,” merkte hij ooit over zijn didactische aanpak op. Die formule bleek in Den Haag ook aan te slaan. Reeds in september 1920 stonden er bij Schoevers 500 cursisten ingeschreven. Aan het leeraanbod werden al snel boekhouden, handelsrekenen en moderne talen toegevoegd, hetgeen tot een nog grotere toeloop leidde. In de loop der tijd moeten op die plek tienduizenden de leslokalen van Schoevers hebben bezocht. In 1947 werd ook het buurpand (Stadhoudersplein 5/Cornelis de Wittlaan 19) in gebruik genomen. Dat was toen Instituut Schoevers terugkeerde in het Statenkwartier, nadat het de voorgaande vier jaar vanwege de evacuatie van de wijk in de Surinamestraat 25 was ondergebracht.
Ging het Schoevers zakelijk gesproken voor de wind – tegen 1940 beschikte zijn instituut behalve in Amsterdam en Den Haag ook over vestigingen in
Utrecht, Arnhem, Nijmegen en zelfs Batavia – diens persoonlijke leven verliep minder voorspoedig. De geboorte van een zoon in april 1920 weerhield zijn vrouw, Adrienne Gerretsen (1893-1982) er niet van binnen een jaar echtscheiding aan te vragen. Schoevers hertrouwde vervolgens in 1924 met de 17-jarige Ada van Soelen, maar ook dit huwelijk hield geen stand. Het werd in 1930 op zijn verzoek ontbonden, waarna Ada naar Montreal in Canada vertrok. Een derde verbintenis werd door Schoevers in 1931 gesloten met de 19-jarige Jacoba Keus, Muis genoemd. Zij leefde al niet meer met hem samen, toen zij in juni 1943 na haar kennelijk eigenhandige dood dagen later in haar bovenwoning op de Laan van Meerdervoort werd aangetroffen. De vele schulden die zij tot dan toe had gemaakt werden door Schoevers voldaan. Zijn vierde huwelijk volgde in augustus 1945. Ook deze bruid, de in 1913 geboren Henny Wattjes, was vele jaren jonger dan hij. Dat zijn latere relaties hun oorsprong vonden in het leslokaal lijkt daarom niet onaannemelijk.
1935: Burgemeester De Monchy (rechts) bezoekt het instituut. Links (met zwarte bril) Schoevers (HGA).
Niet onder haar eigen naam, maar onder het beslist beter klinkende alias Ruby Dorany, gaf Henny sinds 1948 danscursussen voor het meer selecte publiek in een speciaal daarvoor ingerichte studio in de chique villa Duinrust aan het Statenplein 21, waar zij en Schoevers na hun huwelijk waren gaan wonen. De muziek moet een verbindende factor tussen die twee hebben gevormd, want al in 1923 paste Schoevers tijdens de door hem gegeven cursussen machineschrijven het systeem toe van met tien vingers blindtypen op het ritme van de charleston. In juli 1961 kreeg het echtpaar in Duitsland een ernstig auto-ongeluk. Schoevers liep daarbij een zware hersenschudding op, maar Henny/Ruby kwam om het leven. De dansstudio aan het Statenplein werd hierna tot aan zijn overlijden in 1965 geleid door Schoevers zelf. Het 50-jarig bestaan van zijn lesinstituut in 1963 maakte hij dus nog mee. Over de daarmee gepaard gaande receptie in het Kurhaus vertrouwde hij journalist Stan Huygens voordien toe: “Ik kijk er nu al tegen op: de hele avond ernstig kijken en handjes geven!” Maar hij heeft er toch minstens één keer bij gelachen! Dat blijkt uit een toen genomen foto blijkt, waarop hij zijn kleinzoontje begroet.
Schoevers met “Ruby Dorany” op de dansvloer
Nadat de naam van het instituut in 1991 was gewijzigd in Schoevers Opleidingen volgde ruim 10 jaar latereen verhuizing van de Cornelis de Wittlaan naar de Fluwelen Burgwal in het centrum. Het hoofdkantoor bevindt zich tegenwoordig in Hilversum als onderdeel van het Nederlands Commercieel Opleidingsinstituut (NCOI). De dansstudio werd onder andere leiding, maar met behoud van de naam Ruby Dorany, nog jarenlang voortgezet op de Laan van Meerdervoort 225.
Als 16 jarige jongeman heb ik met plezier in 1959 een cursus Machineschrijven bij Instituut Schoevers in Rijswijk gevolgd. Nog steeds kan ik blindelings typen…
Met vriendelijke groet,
Eduard van Loon
‘s-Gravenzande.
PS. Hulde voor het informatief artikel over Instituut Schoevers!
Dank Eduard. Alle credits voor Karel Wagemans, de auteur van dit artikel
Merci!
Hi Karel,zoals gewoonlijk weer een mooi informatief stukje leesplezier!Ik ging op mijn 15e met de tram naar die prachtige villa om te leren dansen bij R.Dorany,op de eerste etage een zaal met prachtige vensterbanken waarin we konden zitten,jongens tegenover meisjes en dan maar wachten door welke opgeschoren puber met klamme handen je de dansvloer opging.Wat bijzonder was dat het eindbal in het Kurhaus werd gehouden,sjiekdefiebel👗👠🎼
Ah. een “Kurhaus-belle”! Leuk om dat te lezen & dank je wel!
In de jaren 1957 en 1958 bij Ruby Dorany en de heer Schoevers Ballroom en Latin goudster leren dansen. Herinner me nog één naam van een meisje, dat ik achterop de fiets helemaal naar de Laan van N.O. Indië bracht: Marijke van Kampenhout! “Schön war die Jugendzeit”
In 2013 is bij Thomas Rap “De Meisjes van Schoevers” verschenen, door Peter de Waard en Petta van de Brink. Mooie beschrijving van het leven van deze indertijd meest gepubliceerde auteur (schoolboeken) van Nederland.
Schoevers en mijn oudtante Mies Lanen, een zus van mijn grootmoeder, hadden oog voor de zelfstandigheid en emancipatie van meisjes en jonge vrouwen. Mijn (over)grootouders woonden allemaal in Statenkwatier en waren op de een of andere manier -kinderoppas, docente (Carolien), vormgever (Jan), architect (mijn grootvader, van Schoevers Rotterdam), stiefouder van zijn kinderen en echtgenoot van zijn ex-vrouw (oom Louis) en directrice Rotterdam (Mies dus). Mijn grootouders woonden in Adriaan Pouwstraat, om de hoek van Instituut Schoevers. Dit was een tijdje na Coca-cola de bekendste merknaam van Nederland.