Oranjedrukte in het Statenkwartier in1923

door Karel Wagemans

Koningin Wilhelmina, 1922 (foto Franz Ziegler).

Nu bijna een eeuw terug, op zaterdag 1 september 1923, werd in Nederland feestelijk herdacht, dat koningin Wilhelmina 25 jaar eerder was ingehuldigd. Voor de jubilaresse en haar gezin werd het een drukke dag, die begon met het ondergaan van een massale zanghulde op het Malieveld, waar duizenden schoolkinderen onder meer een jubelcantate ten gehore brachten. Tegen een uur of twee stapten de koningin en haar echtgenoot prins Hendrik met dochter Juliana in de galakoets voor een uitgebreide rijtoer door de stad. Volgens dagblad Het Vaderland van een dag later werd het een zegetocht. “Langs den geheelen weg werd de Koningin door vele belangstellenden met warme ovaties begroet, welke op sommige plaatsen, waar een groote menigte was samengepakt, tot uitbundig gejubel overging en welke H.M. niet moede werd, ondanks den zeer langen rit, met groote belangstelling in ontvangst te nemen en met buigen of handen wuiven te beantwoorden.” De koningin, zo wordt nog vermeld, was gekleed in een lichtblauwe robe met witte kanten afgezet en droeg een lichtblauwe hoed met struisveren; prins Hendrik was in admiraalsuniform gestoken en de 14-jarige prinses had een witte kasjmier mantel aan. De rit ging eerst naar Scheveningen en van daaruit via het Frankenslag over Frederik Hendriklaan, Aert van Goesstraat, Valeriusstraat, Groot Hertoginnelaan en Kranenburgweg naar Houtrust, waar het vorstelijk gezelschap op een sportdemonstratie werd vergast. Daarna ging de rijtoer verder door Bomen- en Bloemenbuurt, het Valkenboskwartier, de Regentesse- en de Zeeheldenbuurt om tegen een uur of zeven te eindigen in de Archipel. Later op de avond waren er nog concertoptredens en voordrachten in het Kurhaus, gevolgd door een schitterend vuurwerk op de Pier. Ook hierbij was het koninklijk gezin present, zij het dat koningin-moeder Emma nu de plaats innam van prinses Juliana. Kennelijk moest de kleindochter vroeg onder de wol.

Koningin Wilhelmina, prins Hendrik en prinses Juliana arriveren in het Statenkwartier – 1 september 1923 (collectie HGA).

Van de doortocht in het Statenkwartier is indertijd door een onbekende fotograaf een pakkende opname gemaakt, die nu tot de beeldcollectie van het Haags gemeentearchief behoort. We zien de driesprong Frankenslag-Frederik-Hendriklaan-Johan van Oldenbarneveltlaan. De beelden op de foto bevestigen dat de verslaggever van Het Vaderland niet overdreef met zijn mededelingen over de enorme hoeveelheid mensen, die er toen op de been was. De lichte vlek links in de koets is koningin Wilhelmina, die net een fraai boeket aangereikt had gekregen van de 15-jarige Jeanne van der Voort van Zijp. “Welke H.M. met eenige woorden van dank in ontvangst nam.” Aan het leeftijdgenootje van prinses Juliana was deze eervolle taak toegevallen, omdat zij de jongste dochter was van Coenraad van der Voort van Zijp (1871-1935), predikant en fractielid van de Antirevolutionaire Partij (ARP) in de Tweede Kamer. Deze had het koninklijk gezelschap even daarvoor formeel doch van harte welkom geheten in het Statenkwartier. Dat was hem wel toevertrouwd, want hij woonde er zelf sinds 1911 met vrouw en kinderen op de Van Boetzelaerlaan 53. Eind 1925 verliet hij de wijk om burgemeester van het Utrechtse Maartensdijk te worden, een functie die hij tot zijn dood heeft vervuld. Over zijn latere levensjaren hangt een zware schaduw vanwege zijn politieke ommezwaai naar de N.S.B. in het begin van de jaren 1930. Zoals de leider van die beweging, Anton Mussert, zich later zou herinneren: “Een Nederlandsch nationaal-socialist van het zuiverste kristal. Als hij niet [voor de partij] moest spreken, kwam hij ’s avonds in het oude hoofdkwartier dien eersten tijd en deed wat zijn hand te doen vond: hij zat op een krukje en plakte bandjes om [ons weekblad] Volk en Vaderland, hij registreerde [nieuwe] leden; niets was hem ooit te veel.” Het was in elk geval genoeg om hem een blijvend geschonden reputatie op te leveren.

Coenraad van der Voort van Zijp (beeldbank Nationaal Archief)

Maar dit alles lag tijdens de feestelijkheden van september 1923 nog in de toekomst. Van der Voort van Zijp was in die dagen zeer actief betrokken bij de uitvoering van het nationaal huldeblijk aan de koningin, dat gestalte kreeg in een hoognodige restauratie van koor en grafkelder in de Nieuwe Kerk te Delft. En wat gebeurde er met zijn dochter Jeanne, het meisje dat toen de bloemen gaf? Die stierf begin december 1988 “na een langdurige en liefdevolle verpleging” in een Zwitsers hospitaal, zoals uit haar overlijdensannonce blijkt.