Door Dr. Geert-Jan Mellink

Vragen? Bel naar 14070 of stuur een email naar navotop2025@denhaag.nl. Op dit emailadres kun je je ook opgeven voor de nieuwsbrief over de NAVO-top. Lees meer op denhaag.nl/navo.

Internationale stad van vrede en recht
In 2025 is Den Haag gaststad van de NAVO-top. Deze topconferentie is van dinsdag 24 tot en met donderdag 26 juni 2025 in het World Forum. Den Haag is al 125 jaar stad van vrede en recht. Daarom past de NAVO-top 2025 bij Den Haag.

Den Haag, de stad van oorlog en onrecht

Slechts weinigen zullen zich realiseren dat de NAVO-top op 24 en 25 juni op een historisch beladen locatie wordt gehouden. Op en rond de plek waar nu het World Forum staat, stonden ooit de huizen van de groene villawijk Zorgvliet. Op last van de Duitse bezetter werd vanaf november 1942 een groot deel van de wijk gesloopt voor de aanleg van de Atlantikwall, de verdedigingslinie die een geallieerde invasie moest verhinderen. Naast Zorgvliet werden binnen luttele maanden ook meer dan drieduizend woningen in de wijken Duinoord, Duindorp, Statenkwartier, Bomen- en Bloemenbuurt en Kijkduin afgebroken. In totaal ging het om een strook van zes kilometer lang en ruim driehonderd meter breed die de Duitse bezetter volledig van bebouwing en begroeiing liet ontdoen voor het creëren van vrij schootsveld en een zigzag lopende tankgracht. 

Zonder de sloop van Zorgvliet zouden de NAVO-leden nooit op de plek samen kunnen komen waar ze dat nu doen. En Den Haag als stad van vrede en recht zou die positie niet waar hebben kunnen maken zonder de aanwezigheid van het World Forum, en internationale organisaties als OPCW en het voormalige Joegoslavië-tribunaal. Je zou met veel gevoel voor ironie kunnen zeggen dat Den Haag haar reputatie voor een groot deel te danken heeft aan het onrecht dat haar door de Duitse bezetter is aangedaan. Deze blessing in disguise wordt echter niet onderkend, en evenmin erkent Den Haag het belang van een blijvende herinnering aan de massale afbraak die het stadsbeeld onherkenbaar heeft veranderd. In geen ander land is tijdens de Tweede Wereldoorlog zoveel bebouwing – 15.000 huizen – moedwillig en systematisch afgebroken als in Nederland. En dan hebben we het nog niet gehad over het lot van hun bewoners en van alle andere bewoners van de Nederlandse kuststreek die gedwongen uit het spergebied moesten evacueren of hun woning moesten verlaten om plaats te maken voor de evacués en die op hun beurt op zoek moesten naar een ander onderkomen. In Den Haag ging het om maar liefst 143.000 mensen en in heel Nederland om in totaal 350.000 mensen. In het beste geval kregen ze tijdelijk een andere woning toegewezen. Vaker brachten ze de laatste jaren van de bezetting noodgedwongen door bij familie, vrienden of bekenden, of ze werden, als ze niet meer aan het arbeidsproces deelnamen, ingekwartierd bij onbekenden in het oosten of het noorden van Nederland. 

Geen enkele deelnemer aan de NAVO-top en hoogstwaarschijnlijk ook niemand van de ongetwijfeld talrijk aanwezige journalisten of verslaggevers zal op de hoogte zijn van deze dramatische geschiedenis. Hoe zouden zij dat ook kunnen? Met uitzondering van enkele onopvallende informatiepanelen verderop herinnert op de locatie van de top niets aan de sloop en evacuatie. Ook in het World Forum zelf ontbreekt elke verwijzing ernaar. Misschien is er nog tijd om daar iets aan te doen, zodat in ieder geval de deelnemers aan de top weten wat zich heeft afgespeeld op de plek waar ze in juni bijeenkomen. Een eenvoudig informatiepaneel met een luchtfoto van het verwoeste gebied en een begeleidende tekst zou al voldoende zijn. Ik hou me aanbevolen.

Over de auteur

Dr. Geert-Jan Mellink is historisch onderzoeker en auteur van o.a. Verdreven voor de Atlantikwall. Ontruiming en afbraak van de Nederlandse kuststreek, 1942-1945.