Statenkwartier van toen: uit het verleden van de Fred (4)

door Karel Wagemans

Op 13 april 1966 publiceerde dagblad Het Vaderland een beschouwend artikel over de Frederik Hendriklaan van de hand van Luc Willink. Ten behoeve dat artikel was de journalist eens een kijkje gaan bij de daar aanwezige winkels en bedrijven. Hij telde er toen onder meer – typerend voor het sindsdien veranderde leefpatroon – vier sigarenhandels. Nog overvloediger was het aanbod van brood en banket: dat werd in maar liefst elf zaken verkocht. Was hij een jaar eerder geweest, dan had Willink er nog het filiaal van het gerenommeerde Haagse Maison Krul bij op kunnen tellen. Dat zat al sinds 1908 op de Fred, maar moest in 1965 de deuren sluiten. Bij die zaak op nummer 79 behoorde ook een tearoom, waar in de loop der jaren meer dan alleen handtasjes en portemonnees werden vergeten. Een enkele bruine damesschoen bijvoorbeeld of een roze camisooltje. En in 1935 zelfs ‘een achterstuk van [een] vrachtauto’! Maar dat betrof wellicht speelgoed.

Een oudgediende die Willink nog wèl in zijn telling kon opnemen, was de comestibleshandel van A.J. Grobbe op nummer 100. Bij de opening daarvan in augustus 1909 werd lovend geschreven: ‘wat sorteering betreft een der eerste zaken van onze stad!’ Een in de jaren 1950 in de buurt opgroeiend meisje herinnerde zich deze winkel vele jaren later om meer snoeplustige redenen. ‘Grobbe verkocht pondszakken koekkruimels voor een stuiver. Als ik mijn zakgeld net had gehad… Nou, dan kon je me dáár vinden!’ Grobbe zou tot het begin van de jaren 1970 op de Fred gevestigd blijven.

Een andere zaak met een lange geschiedenis daar is Hunkemöller Lexis. Reeds in 1923 opende die onderneming een verkooppunt van corsetten, beha’s en ondergoed op nummer 270, in 1937 verplaatst naar een groter pand op nummer 230. De evacuatie tijdens de oorlog dwong ook  Hunkemöller Lexis tot vertrek, maar in 1953 keerde de winkel op de Fred terug op nummer 205. En daar zit die nu nog steeds, hoewel het accent sinds de ‘lossere’ jaren 1960 meer ligt op de verkoop van lingerie. In 1974 verdween het Lexis uit de bedrijfsnaam.

Inmiddels hebben ook boekhandel Paagman en restaurant Walong al heel wat jaren bedrijfsvoering op de Fred achter de rug. De eerste ging in 1951 van start op nummer 217A en heeft zodoende het 70-jarig jubileum alweer achter de rug. ‘Een begrip voor lezend Den Haag!’ zo vatte dagblad Het Binnenhof in 1976 de feiten kort samen toen Paagman dat jaar een kwart eeuw bestond.

Oprichter Gerard Paagman vertelde toen aan die krant: ‘Als boekhandelaar moet je alert kunnen reageren op de actualiteit. Verder volg ik nauwgezet alle recensies, die over boeken worden geschreven. Die boeken zelf lezen: dáár heb ik de tijd niet voor, behalve dan in de vakantie! Het blijft bij doorbladeren. Voor mijn algemene oriëntatie en om eens aan een bijzonder exclusief exemplaar te komen, ga ik eenmaal per jaar naar de Frankfurter Buchmesse. De toekomst? Ik hoop dat de familielijn in de boekhandel kan worden voortgezet!’ Die wens van de oprichter is vervuld: bij Paagman staat thans de derde generatie aan het roer.

Ook Walong zit onder die naam inmiddels al decennialang op de Fred. Het huidige restaurant begon er in september 1960 op nummer 286 nog bescheiden als cafetaria. Aanvankelijk was die eetgelegenheid een soort annex van het Chinees-Indisch restaurant met dezelfde naam op de Thomsonlaan 69. Na de sluiting op die locatie vond een succesvolle doorstart van het restaurant op de Fred plaats. Overigens exploiteerde Walong daar op nummer 286 al sinds 1954 Toko China, waar ingrediënten voor de rijsttafel, ‘kant en klaar om mee te nemen’ verkocht werden.

Van de winkels en ondernemingen, die zich in de eerste jaren na de bevrijding (opnieuw) op de Fred vestigden, was omstreeks 1970 de helft nog in bedrijf. Onder hen bevonden zich bijvoorbeeld drogisterij De Ooievaar op nummer 92,  schoenenwinkel H.G. van Exel op nummer 236, slagerij Ruva op nummer 294 en de herenmodezaak van Slot op nummer 171 (Slot Menswear). Alleen de laatste van deze vier bestaat nu nog.

(De opgenomen advertenties zijn afkomstig uit de couranten van toen)