Bewoner in beeld: Maarten Ruijters

Interview met Maarten Ruijters op een zomerse dinsdagochtend aan een keukentafel in het Statenkwartier.

Tekst: Gemma van Ree 

Foto’s: Rene de Gilde

Goedemorgen Maarten, leuk dat ik je mag interviewen namens het Wijkoverleg Statenkwartier. De eerste keer dat wij elkaar ontmoetten, was in 2017 naar aanleiding van een briefje dat bij ons in de bus lag, omdat er bij de buren een vergunning voor een dakterras was aangevraagd op een Rijksmonumentaal pand. Wat ik toentertijd heb gemerkt, is dat jij ontzettend begaan bent met het behoud van het typische architectonische landschap van het Statenkwartier, zeg ik dat goed? 

Ja, je kunt zeggen dat ik me, ook als architect, zeer interesseer in de cultuurhistorische waarde van het beschermd stadsgezicht Statenkwartier. Het is een uniek stukje architectuur van vlak na 1900 dat als één van de weinige wijken als geheel behoorlijk goed bewaard is gebleven.

Ik ben in 1987 in het Statenkwartier komen wonen. In het begin was ik een beetje in de naïeve veronderstelling dat het wel goed zat met het beschermd stadsgezicht van de wijk. Toen echter door het nieuwe bestemmingsplan in 2016 veel meer mogelijk werd, kwamen er steeds meer plannen voor het opbouwen van dakterrassen en dakopbouwen. Vanaf dat moment ben ik actief geworden.

Jij kent de wijk na al die jaren heel erg goed, wat zijn voor jou nu de bijzondere plekken in het Statenkwartier?

Er zijn natuurlijk heel veel mooie plekken in de wijk waar het karakter van het Statenkwartier goed bewaard is gebleven. Een exemplarisch voorbeeld vind ik de entree naar het Statenkwartier; de brede Statenlaan met bomen en met enorme allure door de hoogwaardige architectuur van de Art Nouveau architect Nicolaas Molenaar. Als je goed kijkt en regelmatig langs de panden loopt, dan zie je een rijke variatie aan architectonische vormen en invullingen. Dat is een lust voor het oog! Alle gevels zijn verschillend, maar op een heel subtiele manier. En toch vormen de panden ook weer een mooie eenheid, doordat bijvoorbeeld de dakhoogtes min of meer gelijk zijn.

Wat betekent het Statenkwartier voor jou?

Het Statenkwartier is een geweldige wijk om in te wonen, kindvriendelijk en heeft alle faciliteiten op loopafstand. Ook de ligging is ideaal, dichtbij het centrum en het strand, goed bereikbaar met trein of tram en met de metro sta je zo op het vliegveld.

Naast de goede ligging van de wijk, is het Statenkwartier voor mij ook op een andere manier belangrijk. Omdat ik als architect visueel ben ingesteld, zijn visuele impulsen belangrijk en die krijg ik hier volop. Ik hou van deze ‘prikkelrijke omgeving’, ik heb dat nodig om overeind te blijven. Ik zou er niet aan moeten denken om in een Vinex-wijk te moeten wonen. Als je daar één huis hebt gezien, dan heb je ze allemaal gezien. Natuurlijk is niet iedereen daar even gevoelig voor en voor iedereen is dat anders. Maar voor mij is het bijna een tweede natuur dat ik altijd om me heen kijk wanneer ik rondloop en dan heb ik hier natuurlijk een schatkist aan zaken om te bekijken en te analyseren.

Sinds jij hier in 1987 bent komen wonen is er natuurlijk veel veranderd. Wat vond je goede ontwikkelingen in de wijk?

Ik vind bijvoorbeeld de herinrichting van de Fred echt een goede ontwikkeling, het feit ook dat daar het asfalt verdwenen is en klinkers voor in de plaats zijn gekomen.

Daarnaast vind ik het ook een hele goede ontwikkeling dat de laatste jaren steeds meer particulieren zorgvuldiger zijn gaan renoveren en reconstrueren. In de jaren ‘70 en ‘80 was er heel weinig waardering voor cultureel erfgoed en was het Statenkwartier ook nog geen beschermd stadsgezicht. “Onderhoudsvrij’ was destijds de kreet; de komst van de kunststof kozijnen en stalen balkonhekken.Verder heb ik ook het gevoel dat er wel wat meer gedaan is aan groenontwikkeling in de wijk en dat de hoeveelheid groen wat beter is geworden.

Natuurlijk zijn er naast goede ontwikkelingen ook minder goede ontwikkelingen geweest. Welke vond jij de negatieve ontwikkelingen? 

Ondanks dat de wijk sinds 1996 de status van rijksbeschermd stadsgezicht had gekregen, werd dat door de gemeente met een korreltje zout genomen. Door het nieuwe bestemmingsplan en doordat er gebruik kon worden gemaakt van zogenaamde ‘kruimelregelingen’, kwamen er veel meer mogelijkheden voor het uitbreiden en optoppen van woningen. Overigens ook in het Geuzenkwartier.

Een verdrietig voorbeeld daarvan is dat er aan de Scheveningseweg een leegstaand kantoorpand werd ontmanteld en daarvoor in de plaats een appartementengebouw is gekomen dat twee verdiepingen hoger is geworden dan het oorspronkelijke pand. In de eigenlijke richtlijnen van het bestemmingsplan staat beschreven dat alle bebouwing in het Statenkwartier min of meer dezelfde hoogte heeft en dat het verhogen van gebouwen aan de Scheveningseweg tot vijf woonlagen niet gewenst is. Ondanks dat wij met een aantal medebewoners goed onderbouwd bezwaar hebben aangetekend en zelfs tot de Raad van State zijn doorgegaan, hebben we dat proces niet gewonnen. We hadden geen poot om op te staan. Daarmee werd dus een precedent geschapen.

Nog zo’n voorbeeld: tegen het plaatsen van een MUPI op het Prins Mauritsplein hebben omwonenden, met onze steun,  massaal bezwaar aangetekend, omdat in woongebieden geen reclame uitingen thuishoren, en al helemaal niet van de dominant aanwezige soort als MUPI’s. Hoewel de Commissie Bezwaarschiften ons in het gelijk stelde, heeft de gemeente dit advies naast zich neergelegd.

In de loop van de jaren hebben steeds meer mensen jou weten te vinden wanneer het gaat om het behoud van het rijksbeschermd stadsgezicht Statenkwartier. Is dat de reden geweest dat jullie de Stichting BAS (Bescherming Architectuur Statenkwartier) hebben opgericht?

Ik zocht naar een manier om beter op te kunnen komen voor het behoud van de cultuurhistorische waarde van het Statenkwartier. Als particulier alleen blijkt dat heel lastig te zijn, omdat bezwaren niet worden behandeld als je geen ‘belanghebbende’ bent. Ik heb een aantal vrijwillige gelijkgestemden gevonden met wie ik enerzijds die bezwaarprocedures maak, maar anderzijds ook praktische adviezen en voorlichting geef aan de bewoners wanneer het gaat om renovatie van hun woning. Daarbij kun je dan denken aan de originele kleuren van het schilderwerk, het materiaalgebruik, de kozijnprofielen of bijvoorbeeld advies over de toepassing van dubbel glas.

Schilderwerk is natuurlijk altijd te herstellen, maar wanneer er zaken definitief verwijderd worden zoals glas in lood, originele paneeldeuren en hele schuifseparaties die in een container verdwijnen, dan is dat onomkeerbaar. Het is zo belangrijk dat mensen daar bewust van zijn!

Ik zou het liefst zien dat er met de betrokken partijen gewoon overlegd zou kunnen worden en dat er vervolgens samen naar een betere oplossing gezocht wordt in plaats van dat we elke keer verzanden in bezwaarprocedures.

Ik begrijp heel goed dat je nog veel meer zou willen bereiken dan dat tot nu toe gelukt is. Met wie zou jij daarvoor nog wel in gesprek willen gaan?

Wat ideaal zou zijn, is als er bij nieuwe bouw- of verbouwingsplannen in het Statenkwartier aan ons gevraagd zou worden wat wij ervan vinden. En niet alleen wij, maar ook de directe medebewoners in de buurt. Maar dat gaat natuurlijk niet gebeuren, want dan wordt er een weer een precedent geschapen.

Hoewel er een vergunning aangevraagd moet worden, is er helaas geen meldingsplicht waardoor buren vaak niet weten wat er staat te gebeuren. En als ze dat al wel zouden weten, is het vaak onduidelijk welke weg ze moeten bewandelen om er iets tegen te ondernemen. Daar zou ik met de Gemeente wel eens over willen praten.

Naar aanleiding van mijn vraag wat Maarten ter afsluiting nog zou willen toevoegen aan ons gesprek, antwoordt hij: “Ik vind het belangrijk om niet de indruk te wekken dat ik alleen maar voor ‘conserveren’ ben. Er wordt mij vaak gezegd dat het behouden van oude architectuur vernieuwing in de weg zou staan. Echter is het Statenkwartier bij uitstek een wijk met unieke architectuur van cultuurhistorische waarde en die moet je beschermen.

Helaas heeft de ‘Verdichtingsnota’ van Den Haag geen uitzondering gemaakt voor de Haagse wijken met beschermd stadsgezicht, waardoor het toestaan van dakopbouwen op woningen de norm is geworden. Tegen elke dakopbouw moet je nu gaan strijden. En ja, natuurlijk zijn het allemaal luxeproblemen, want er spelen veel ergere dingen in de wereld. Maar iedereen doet nu eenmaal waar hij goed in is en dit is toevallig mijn ding”.

Dank Maarten, voor je openhartigheid en enthousiasme!

Wist je dat… Maarten al sinds 2015 jaarlijks de ‘Sint Maarten Lampionnenoptocht’ in het Statenkwartier organiseert?

Wist je dat… we in Den Haag maar liefst elf wijken hebben met de status ‘rijksbeschermd stadsgezicht’ en tien ‘gemeentelijk beschermde stadsgezichten? 

Wist je dat… de Stichting BAS altijd hulp kan gebruiken van architecten of wijkbewoners die begaan zijn met het behoud van de architectuur in het Statenkwartier?

Wist je dat… in het verleden in de Statenkoerier puzzeltochten van Maarten Ruijters zijn gepubliceerd met als thema ‘Torens van het Statenkwartier’, ‘Dieren van het Statenkwartier’ en ‘Jaartallen van het Statenkwartier’? Van de torens en de dieren zijn ook posters uitgegeven. 

Wist je dat… in 2015 de wandelgids ‘Struinen door het Statenkwartier’ is uitgebracht met negen ontdekkingstochten door het Statenkwartier? Maarten Ruijters was een van de vier schrijvers. Helaas is het boek sinds 2021 uitverkocht. Ik wacht met smart op een herdruk!

Wist je dat er in onze wijk heel veel torens te vinden zijn? Kijk maar eens omhoog of neem de torenpuzzel mee op je wandeltocht.

Wil je contact opnemen met Maarten dan kan dat via maarten@bas-statenkwartier.nl en via telefoonnummer 06 34217485. Website BAS: https://www.bas-statenkwartier.nl 

De foto’s van Maarten Ruijters bij dit artikel zijn door Rene de Gilde gemaakt bij het pand aan de Cornelis de Witlaan 95, dit pand werd in de afgelopen jaren voorbeeldig gerenoveerd.